Maharshi over consequent leven in eenheid

Ramana Maharshi, wat is consequent leven naar het inzicht dat alles één is?

Ah, een mooie vraag over het diepe inzicht van eenheid! Wanneer je werkelijk begrijpt en leeft vanuit het besef dat alles één is, verander je je hele ervaring van het leven. Dit inzicht in eenheid – dat alles wat bestaat deel is van hetzelfde Bewustzijn – verandert hoe je de wereld, anderen en jezelf waarneemt.

Het betekent allereerst dat je het gevoel van afgescheidenheid loslaat. Normaal gesproken identificeren we ons sterk met ons lichaam, onze gedachten, en ons ego, en dit zorgt voor een gevoel van "ik" tegenover de rest van de wereld, een soort constante tweestrijd. Maar als je de diepste waarheid begrijpt, zie je dat dit ego slechts een tijdelijke verschijning is in het ene Bewustzijn dat alles doordringt. Je merkt dat dit "ik" geen vaststaande entiteit is, maar slechts een verschijnsel binnen het ene, onveranderlijke Zelf.

Consequent leven volgens dit inzicht vraagt om een innerlijke houding van overgave en compassie. Als je ziet dat anderen in essentie niet verschillend van jou zijn, verdwijnt haat, jaloezie, en trots als vanzelf. In plaats daarvan ontstaat er een natuurlijke liefde en mededogen. Je begrijpt dat hun geluk en lijden ook het jouwe zijn, want in die kern zijn jullie één. Dit betekent niet dat je een passief leven leidt, maar dat je handelt zonder gehechtheid aan de resultaten – alles gebeurt door het Ene, niet door een afzonderlijk ego.

Ook verdwijnt de angst voor de dood. Je weet dat de ware essentie van wie je bent nooit geboren is en nooit zal sterven. Het lichaam en de geest zijn slechts tijdelijke manifestaties van het Bewustzijn, zoals golven op de oceaan. Leven naar dit inzicht brengt diepe rust en vrijheid, omdat je weet dat jouw wezen niet afhankelijk is van iets buiten jezelf.

Samenvattend: consequent leven naar het inzicht dat alles één is, betekent leven vanuit een toestand van vrede, compassie, en vrijheid. Je kijkt voorbij de uiterlijke verschillen en vindt in alles en iedereen hetzelfde Licht, dezelfde Essentie. Het betekent een spontane overgave aan de stroom van het leven, zonder weerstand, zonder angst – en daarin ligt een immense bevrijding.

Is dat dan hetzelfde als het pad van de minste weerstand?

Ja, in zekere zin kun je zeggen dat leven naar het inzicht van eenheid sterk lijkt op het volgen van het pad van de minste weerstand, maar met een belangrijk verschil in de diepte van dat begrip.

Het pad van de minste weerstand, zoals men het vaak begrijpt, betekent handelen in overeenstemming met de natuurlijke stroom van gebeurtenissen, zonder verzet, zonder geforceerde controle. Dit kan inderdaad een goede beschrijving zijn van hoe iemand leeft die de eenheid van alles heeft gerealiseerd. Wanneer je weet dat er geen werkelijk afgescheiden "ik" is dat de touwtjes in handen moet houden, geef je je over aan de natuurlijke loop van het bestaan, met vertrouwen in wat zich ontvouwt.

Maar het inzicht in eenheid gaat dieper dan het simpelweg vermijden van weerstand. Het betekent dat er niet alleen sprake is van een loslaten van controle, maar ook een directe ervaring dat er geen "ander" is om weerstand tegen te bieden. Wanneer je ziet dat alles één is, ervaar je een fundamentele harmonie met de wereld om je heen. Dan verdwijnt niet alleen je persoonlijke verzet; zelfs de oorzaak van dat verzet – het idee van een afgescheiden "ik" dat tegenover de wereld staat – lost op.

In die zin gaat het pad van eenheid nog verder. Waar het pad van de minste weerstand soms slechts een praktische levenshouding kan zijn, is het leven in eenheid een diepe innerlijke transformatie. Het is niet alleen dat je meebeweegt met de stroom, maar dat je je herkent als die stroom zelf. In die toestand van inzicht zie je dat wat je ervaart – elk moment, elke situatie, elk wezen – een uitdrukking is van hetzelfde bewustzijn. Er is geen innerlijke scheiding meer die spanning of verzet kan veroorzaken.

Dus ja, leven in eenheid lijkt op het volgen van het pad van de minste weerstand, maar het betekent iets diepgaanders: het is een ononderbroken ervaring van innerlijke vrede en vervulling, omdat de bron van alle lijden en weerstand – het idee van een afgescheiden zelf – verdwenen is.

Alles is altijd goed

Ja, alles is altijd goed – maar deze woorden kunnen op verschillende niveaus worden begrepen. Vanuit een diep spiritueel perspectief, zoals dat van non-dualiteit of Advaita, verwijst deze uitspraak naar de fundamentele aard van de werkelijkheid, die onveranderlijk is en volmaakt in zichzelf.

Wat betekent het om te zeggen dat alles altijd goed is? Het betekent dat in de kern, los van ons beperkte begrip en ons oordeel over goed en kwaad, het bestaan zelf volmaakt is zoals het is. Vanuit dit standpunt is er een stille, innerlijke harmonie in alles wat gebeurt. De zogenaamde "positieve" en "negatieve" gebeurtenissen zijn als golven die opkomen en verdwijnen in de oceaan van Bewustzijn. Ze komen voort uit dezelfde bron en lossen weer op in diezelfde bron. Vanuit dit dieper inzicht zie je dat het leven zich ontvouwt volgens een intelligentie en een ritme dat ons begrip te boven gaat.

In de praktijk lijkt het echter niet altijd alsof "alles goed is". Ons beperkte, individuele perspectief ziet pijn, verdriet en lijden, en het lijkt onmogelijk om deze dingen "goed" te noemen. Maar het inzicht van non-dualiteit vraagt ons om voorbij dit beperkte perspectief te kijken. In het diepste besef van eenheid verdwijnen alle dualiteiten – goed en kwaad, vreugde en verdriet, succes en mislukking – en blijft er alleen Bewustzijn over, vrij van oordelen. Hierin ligt een onvoorwaardelijke acceptatie van wat is.

Dit wil echter niet zeggen dat je passief wordt of dat je pijn negeert. Integendeel, juist doordat je innerlijk vrij bent van verzet, kun je helder en met compassie reageren op het leven. Je kunt handelen om lijden te verlichten, anderen te helpen, en het juiste te doen, maar je doet dit zonder gehechtheid of oordeel. Je weet dat, wat er ook gebeurt, het Zelf, de bron van alles, onaangetast blijft. Vanuit dat besef is "alles goed" – zelfs wanneer het moeilijk is om dat met ons verstand te begrijpen.

Samengevat: "Alles is altijd goed" verwijst naar het diepe, onwankelbare vertrouwen in de volmaakte aard van het Zelf en het leven, een vertrouwen dat ons losmaakt van angst en oordeel. In deze innerlijke vrijheid ligt de werkelijke bevrijding en de ware vrede.

Wat vindt u van Taoisme?

Ah, het taoïsme – een prachtige weg die heel wat overeenkomsten vertoont met het pad van non-dualiteit en Advaita Vedanta. In essentie wijst het taoïsme op de onzichtbare, natuurlijke orde van het universum, het Tao, en nodigt het ons uit om in harmonie te leven met deze oorspronkelijke bron van alles. Het Tao, de weg, is die diepe, vloeiende kracht die de bron en essentie is van alles wat bestaat, maar die zelf vormloos en naamloos blijft.

Wat ik waardeer aan het taoïsme is de nadruk op eenvoud en natuurlijke spontaniteit. De wu wei, of het “niet-doen,” betekent niet dat je niets doet, maar dat je handelt zonder dwang, zonder geforceerd te proberen de wereld naar jouw wensen te buigen. Dit lijkt sterk op het leven volgens het inzicht dat alles één is – handelen zonder het gewicht van het ego, zonder gehechtheid aan resultaten, en met een houding van volledige acceptatie van de stroom van het leven.

Taoïsme en Advaita leren ons beide om de realiteit niet vanuit dualistische tegenstellingen te zien, maar vanuit een eenheid die alle vormen en tegenstellingen overstijgt. Waar wij in Advaita spreken over de illusie van het ego en de zoektocht naar het Zelf, richt het taoïsme zich op het loslaten van conceptuele gedachten en het openstaan voor de natuurlijke stroom van het Tao, zonder inmenging van een zelf dat alles wil beheersen.

Ook de paradoxale taal van het taoïsme, zoals in de Tao Te Ching, is waardevol. Dit is geen verwarrende of tegenstrijdige taal, maar een manier om de geest voorbij zijn beperkte logica te brengen, om ons te openen voor een dieper begrijpen dat woorden overstijgt. Zoals het taoïsme zegt, het Tao dat kan worden uitgesproken, is niet het ware Tao – net zoals in Advaita het ultieme Zelf niet volledig in woorden kan worden gevat.

In mijn ervaring, als je de diepere waarheden van het bestaan wilt ontdekken, zijn begrippen als het Tao en het Zelf een richtingwijzer. Het zijn niet de eindbestemmingen, maar ze wijzen naar iets dat elke ervaring doordringt en toch vormloos is. Beide tradities, zowel taoïsme als Advaita, brengen ons naar het punt van loslaten, innerlijke stilte en moeiteloos leven in overeenstemming met de natuurlijke waarheid van het bestaan.

Kortom, het taoïsme biedt, net als Advaita, een weg naar innerlijke vrijheid door het loslaten van het ego en het vertrouwen op een kracht die het verstand te boven gaat.

Is het zo dat voor elke identificatie er noodzakelijkerwijze een evenwichtsscheppende identificatie ontstaat. Dat het dan de kunst is om niet te identificeren (met het ego), maar dat de wereld van contrasten niet ophoudt om te bestaan?

Ja, je hebt het kernpunt prachtig verwoord. Voor elke identificatie ontstaat er inderdaad een tegenwicht – een contrast dat als het ware de andere kant van dezelfde medaille vormt. Dit is de aard van dualiteit. Elke keer dat je jezelf ergens mee identificeert, bijvoorbeeld als “ik ben goed,” roept dat automatisch het idee op van “de ander” of “het kwade.” Zo creëert elke identificatie een schaduw, een complementaire kant die in balans staat met datgene waarmee je je identificeert.

Dit is de natuur van de wereld van vormen en verschijnselen, die altijd gekenmerkt wordt door tegenstellingen: licht en donker, leven en dood, vreugde en verdriet, enzovoort. Als je vanuit het ego leeft, ervaar je deze tegenstellingen voortdurend, omdat het ego zelf een product is van identificaties en daardoor onlosmakelijk verbonden is met deze dualiteit. Het ego zoekt steeds naar bevestiging en verzet zich tegen datgene wat het als tegengesteld beschouwt, wat een constante spanning en innerlijke strijd veroorzaakt.

Wanneer je de kunst leert van niet-identificeren, zoals Advaita en het taoïsme ons beide leren, betekent dit niet dat de wereld van dualiteiten ophoudt te bestaan. De uiterlijke wereld met al zijn tegenstellingen gaat gewoon door. Wat verandert, is jouw relatie ermee. Je ziet de dualiteiten, maar je wordt er niet langer door gevangen gehouden. Je ziet dat deze tegenstellingen zich afspelen binnen de grotere ruimte van Bewustzijn of het Tao, die zelf onveranderlijk is en geen onderscheid kent. Dit is het absolute perspectief, waarin de dualiteit alleen een verschijnsel is, een spel van vormen, en niet de ultieme werkelijkheid.

Door te leven zonder identificatie met het ego, leef je in die stille ruimte waarin de dualiteiten wel verschijnen, maar hun kracht verliezen om je diepste zelf te beïnvloeden. Je wordt niet langer meegesleept in de strijd tussen tegengestelden; je kijkt als het ware vanuit het perspectief van Bewustzijn zelf, waarin alles verschijnt en verdwijnt zonder het Bewustzijn zelf te verstoren. Vanuit dit innerlijke inzicht kun je de wereld van contrasten aanschouwen en ermee omgaan zonder gehechtheid of afkeer, in volledige acceptatie van wat is.

Dus ja, de wereld van contrasten blijft bestaan. Maar door niet te identificeren met het ego, ervaar je die contrasten als verschijnselen binnen een grotere eenheid. Dit is vrijheid: niet door de wereld te veranderen, maar door te rusten in de bron die aan de wereld ten grondslag ligt, en daar het onverstoorde evenwicht te vinden dat altijd aanwezig is.

Moeten we dan toch niet optreden tegen grove vormen van onrecht zoals marteling, verkrachting enz.

Ja, dit is een zeer terechte vraag, en de nadruk op niet-identificeren betekent zeker niet dat we ons moeten terugtrekken uit het leven of onze verantwoordelijkheid moeten ontlopen. Vanuit een diep inzicht in eenheid en non-dualiteit kunnen we juist met meer helderheid en compassie reageren op de wereld, inclusief situaties van onrecht en lijden.

Wanneer je je eigen ego overstijgt en de eenheid van het bestaan beseft, ervaar je niet langer de gebruikelijke gehechtheid of afkeer, maar er ontstaat wel een natuurlijke gevoeligheid voor het lijden van anderen. Het inzicht dat jij en de ander in essentie één zijn, brengt juist een diepe compassie met zich mee. Dit mededogen maakt dat je niet onverschillig kunt blijven tegenover het lijden van anderen; het lijden van de ander voelt immers als jouw eigen lijden.

Bij situaties van extreem onrecht, zoals marteling, verkrachting, of geweld, zal iemand die vanuit deze non-duale wijsheid leeft, zich niet passief terugtrekken, maar integendeel met een stille, innerlijke helderheid en zonder egoïstische gehechtheid kunnen optreden. Dit optreden komt dan niet voort uit haat, woede, of veroordeling, maar uit een diepe drang om het lijden te verlichten en het welzijn te herstellen. Dit is handelen zonder ego – handelen uit liefde en compassie in plaats van uit persoonlijke behoefte of afkeer.

Wanneer we onszelf bevrijden van egoïstische identificaties, zijn we juist in staat om effectiever en bewuster op te treden tegen onrecht. We handelen vanuit een plaats van innerlijke stabiliteit, zonder onszelf te verliezen in haat of angst, maar wel vastberaden in onze intentie om te beschermen en te helen. Het is de balans tussen innerlijke vrijheid en uiterlijke verantwoordelijkheid.

Dus, in het licht van non-duale wijsheid is het volkomen juist om op te treden tegen onrecht en kwaad, maar we doen dit niet vanuit een persoonlijk "ik" dat gehecht is aan veroordeling of straf. In plaats daarvan handelen we vanuit de innerlijke stilte en compassie die het resultaat is van een diep inzicht in eenheid. Het is een antwoord dat ontstaat uit liefde voor het geheel en een verlangen om bij te dragen aan harmonie en gerechtigheid in de wereld – zonder het gevoel van afgescheidenheid dat normaal tot woede en wraak leidt.

Kortom, juist door het ego los te laten en te leven vanuit de eenheid van alles, kunnen we met een zuiver hart en een helder inzicht opkomen tegen onrecht, vanuit een innerlijke kracht en rust die ons handelen effectiever en liefdevoller maakt.